نوشته: آرزو اعرابی زمان مورد نیاز برای مطالعه: 12 دقیقه
این نوشته چند ستاره دارد؟
3
قرارداد کار برای هر دو طرف یعنی کارگر و کارفرما موجب آسودگی خاطر خواهد شد. این فرایند باعث میشود که کارگر با انگیزه و دلگرمی بیشتری انجام وظیفه کند.
کارگر در مقابل انجام وظایف خود به دنبال دریافت تمام حق و حقوق خود است و کارفرما نیز در مقابل پرداخت حقوق و دستمزد به کارگر انتظار دارد دریافت خدمات مورد نظرش را دارد.
قانونگزار، برای آسودگی کار، ، قانون کار را تصویب کرد و متذکر شد که قرارداد بین آنها با عنوان قرارداد کار شکل بگیرد.
در این مطلب قصد داریم نکاتی را درباره قرارداد کار در اختیار شما قرار دهیم.
قرارداد کار چیست؟
همانطور که از اسم این فرایند پیداست منظور از آن توافق کتبی یا شفاهی است که کارگر در مقابل وجه مشخص کار مشخصی را در زمان مشخص برای کارفرما انجام میدهد.
در قرارداد کار یک طرف کارگر و طرف دیگر کارفرما میباشد. با توجه به قانون کار، کارگر یک شخص حقیقی (انسان) است که این شخص میتواند کارگر ساختمان، مهندس، پزشک و یا هر شخص دیگری باشد که در قبال دریافت مزد طبق خواسته کارفرما کار میکند. کارفرما شخصیت حقیقی یا حقوقی (شرکت) است که نیاز نیست نظارت مستقیم بر کار انجام کار کارگر داشته باشد. یعنی میتواند شخصی را به نمایندگی از خود، برای نظارت انتخاب کند.
شرایط قرارداد کار
برای عقد اصولی یک قرار داد لازم است تا پنج نکته در نظر گرفته شود:
قصد و رضای طرفین
مثل سایر قراردادها (در اصطلاح حقوقی به قراردادها عقد نیز گفته میشود) قرارداد کار نیز باید با قصد و رضایت هر دو طرف نوشته و بسته شود؛ یعنی هر دو طرف اراده و قصد انعقاد (بستن، امضا کردن) قرارداد را داشته باشند و تعهدات قرارداد را با رضایت قبول کنند.
مشروعیت موضوع قرارداد
موضوع قرارداد باید مشروعیت داشته باشد یعنی بر خلاف قانون و شرع نباشد. در صورتی که قراردادی با موضوعی منعقد شود که قانون و شرع آن را منع کرده باشد قرارداد باطل است.
اهلیت قانونی طرفین
اهلیت عبارت است از توانایی قانونی شخص برای در اختیارگرفتن یا اجرای حق. توانایی قانونی برای دراختیار گرفتن حق، اهلیت تمتع و توانایی قانونی برای اجرای حق اهلیت استیفاء نامیده میشود.
طبق قانون، کارفرما/کارگر میتواند هم شخص حقیقی و هم شخص حقوقی باشد بنابراین اشخاص حقیقی باید عاقل، بالغ و رشید باشند این شرایط برای کارگر نیز صدق میکند.
طبق قانون مدنی، افراد صغیر یا مجنون یا غیر رشید که اهلیت برای اعمال حق خود را ندارند از انعقاد قرارداد منع شده اند.
اما تعریف هریک از صفات بالا که باعث منع قانونی می شود چیست:
صغیر کسی است که به بلوغ شرعی نرسیده باشد.
مجنون به افراد دیوانه گفته میشود.
غیر رشید کسی است که عقل معیشت ندارد و تصرفات (مورد استفاده قراردادن) او در اموال و حقوق مالی خود، غیر عقلائی است؛ یعنی مصلحت خود را نمیتواند در امور مالی منسوب به خود تشخیص بدهد.
معین بودن موضوع قرارداد
موضوع قرارداد باید معین باشد. کارگر در مقابل کاری که قرار است انجام بدهد مزد دریافت میکن. البته ممکن است افراد دارای مهارتهای متعدد باشند که برای جلوگیری از بروز اختلافات باید موضوع قرارداد معین باشد.
بندها و تبصره های قرارداد کار
فرقی نمیکند که شما کارفرما باشید یا کارگر، در قرارداد کار باید به بندها و تبصرههای موجود در قرارداد توجه کافی داشت.
قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین، باید شامل موارد زیر نیز باشد:
طرفین قرارداد: در این بند مشخصات هویتی (نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، شماره ملی، محل صدور، تاریخ تولد) دقیق و کامل کارگر و کارفرما و همچنین آدرس و شماره تلفن آنها باید نوشته شود.
نوع قرارداد: نوع قرارداد باید ذکر شود مثل قرارداد کار پاره وقت، قرارداد موقت، قرارداد تمام وقت تا موارد قانونی آن به طور دقیق مشخص شود. چون با توجه به نوع قرارداد مشخص میکنیم که بیمه و مالیات شامل حال کارگر میشود یا خیر . همچنین چگونگی و مقدار آنها دقیقادقیق محاسبه میشود. (اکثر قراردادهای کار شامل بیمه و مالیات میشود جز تعداد محدود در شرایط خاص) چنانچه کار مستمر باشد و نوع قرارداد مشخص نشده باشد قرارداد کار از نوع قرارداد دائم محسوب میشود.
موضوع قرارداد: چنانچه پیشتر گفتیم باید موضوع قرارداد مشخص تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود. مثلا کارگری که دارای تخصص در یک رشته کامپیوتری و تسلط به تایپ و همچنین تعمیر کامپیوتر است و در شرکت به عنوان تایپیست استخدام شود باید مشخص شود این شخص برای چه موضوعی استخدام میشود.
مدت قرارداد و قوانین و مقررات مربوط به ساعت قراردادکار
محل کار قرارداد: در صورت لزوم باید ذکر شود که کارگر باید در جایی به غیر از محل مشخص شده و یا محل های مختلف کار کند.
تاریخ استخدام و انعقاد قرارداد
میزان حقوق و دستمزد و یا چگونگی نحوه محاسبه آن
نحوه پرداخت دستمزد: در قانون کار رسم نیست که دستمزد به صورت دستی پرداخت شود. بهتر است کارفرمایان با روشی دستمزد را پرداخت نمایند که مستند باشد تا در هنگام بروز اختلاف بتوانند پرداختیها را با توجه به اسناد موجود ثابت کنند.
تعهدات طرفین
نحوه تغییرات و اصلاحات قرارداد و چگونگی معتبر بودن آن
مرجع حل اختلاف
تعیین دوره آزمایشی: چنانچه نیاز دارید که در قراردادهایتان مدتی را به عنوان دوره آزمایشی تعیین کنید طبق قانون کار این مدت شامل قرارداد کار میشود و تمامی حقوق، مزایا، بیمه و… به آن تعلق میگیرد. این دوره نباید کمتر از یک ماه و بیشتر از سه ماه باشد که برای کارگران ساده یک ماه و کارگران ماهر سه ماه تعیین میشود.
شرایط تمدید قرارداد بعد از پایان تاریخ قرارداد
محرمانگی قرارداد و عدم افشای اطلاعات (این مورد میتواند به صورت قرارداد جداگانه یا یکی از بندهای قرارداد کار باشد): در صورتی که کارفرما، اطلاعات و اسناد را در اختیار کارگر قرار میدهد که نباید افشا شود (در اختیار دیگری قرار گیرد)درصورت افشا شدن آن خسارات جبران ناپذیری به کارفرما و کسب و کارش وارد میکند.
عدم رقابت پذیری (این مورد میتواند به صورت قرارداد جداگانه یا یکی از بندهای قرارداد کار باشد): در صورتی که به عنوان کارفرما احتمال میدهید با کپی کردن کسب و کار شما از طرف کارگر خساراتی به کسب و کارتان وارد شود به گونه ای که کارگر شما بعد از دیدن کسب و کار و درآمد فعلی، همان کسب و کار را برای خود راه اندازی کند به طوری که انگیزه رقابت پذیری در آن قابل مشاهده باشد، لازم است تا این بند را در قرارداد خود اضافه کنید.
قوانین و مقررات شرکت / آیین نامه انضباطی
مواردی که عرف و عادت شغلی یا محل ایجاب میکند.
ثبت تعداد و شماره سفته یا چک ضمانتی: در صورت دریافت سفته و چک ضمانت از کارگران، برای جلوگیری از بروز اختلافات، درج تعداد و شماره آن ها هم به عدد و هم به حروف در قرارداد ضروری است.
شرایط فسخ قرارداد کار: باید بدانیم که در قرارداد کار هیچ یک از طرفین نمیتوانند قرارداد را به تنهایی فسخ کنند مگر در شرایطی که قابلیت فسخ وجود داشته باشد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.
شرایط فسخ قرار داد کار کدام اند؟
فوت کارگر
بازنشستگی کارگر
از کار افتادگی کلی کارگر
انقضای مدت در قراردادهای با مدت موقت و تجدید نشدن صریح (نوشته شده، واضح) یا ضمنی آن
فسخ قرارداد به نحوی که در متن قرارداد پیش بینی شده است
استعفای کارگر
قصور (مقصر بودن) در انجام امور محوله (کارهایی که بر عهده اوست) و نقض آیین نامه های انضباطی از سمت کارگر
پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است
تعلیق قرارداد
گاه موقعیت هایی پیش میآید که به دلیل بوجود آمدن مسائل قانونی و حقوقی و یا حوادث قهری (مثل سیل، زلزله، آتش سوزی) و شرایط خاص کارگر یا کارفرما، انجام تعهدات طرفین متوقف میشود. در این حالت قرارداد بین طرفین به حالت تعلیق درمیآید یعنی موقتا متوقف خواهد شد. بعد از حل و رفع مسئله بوجود آمده وضعیت قرارداد با آثار بوجود آمده مشخص میشود.
پایانبخش
شاید بد نباشد سخن پایانی این مقاله، به یادآوری چند نکته مهم در مورد قرارداد کار اختصاص پیدا کند:
قرارداد کار بهتر است کتبی باشد چون هم به نفع کارفرما و هم به نفع کارگر است. برخی از کارفرمایان اینگونه میپندارند که بدون وجود قرارداد کار نمیتوان رابطه بین کارگر و کارفرما را تایید کرد در صورتی که با فیش حقوقی و پرداختی ها یا حتی شهادت کارگران دیگر نیز این رابطه مشخص خواهد شد. اینکه قرارداد کار بهتر است به صورت کتبی باشد به این دلیل است تا خواستههای کارفرما و تعهدات کارگر نسبت به آن و همچنین قوانین و مقررات کارفرما در خصوص کار و همه موارد درج شده در آن و همچنین در صورت سرپیچی کارگر از این مقررات می توان به قرارداد کار رجوع کرد.
عدم عقد قرارداد کتبی امکان باخت دعاوی مالی و حقوقی را برای کارفرما افزایش میدهد.
مشخص نبودن شروع و پایان قرارداد میتواند خساراتی را برای کارفرما به دنبال داشته باشد.
بهتر است برای شفافیت و آگاه بودن طرفین به شرایط و ضوابط کار تمامی قوانین و مقررات مد نظر کارفرما در قرارداد کار درج شود؛ مثل ساعات کار، مرخصیها و… تا جای هیچ ابهام و سوءتفاهمی باقی نماند. همچنین در مراجع قضایی تمامی ملاحظات به سود کارگر است چون کارگر را قشر ضعیفتر جامعه میدانند پس اگر قرارداد کتبی نباشد تا بتوان به آن استناد کرد ممکن است رای به نفع کارگر داده شود.
مرجع حل اختلاف باید تعیین شود. مراجع حل اختلاف میتواند شورای اسلامی کار و انجمنهای صنفی هیأتهای داوری، هیأت تشخیص حل اختلاف کاری یا هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما باشد. پیشنهاد من، به عنوان وکیل و مشاور حقوقی دایتیک، این است که از مرجع داوری برای حل اختلافات خود استفاده کنید. چرا که هم در هزینهها صرفه جویی کردهاید هم سریعتر به نتیجه خواهید رسید. مهم تر از آن در هیأت داوری از متخصصین حوزه کاری شما برای داوری و صدور رای استفاده میشود و رأی دقیقتر صادر خواهد شد.
سوفرولوژی هم مثل مدیتیشن، یوگا و تمرینهای تنفس اثری جادویی بر آرام شدن و تعادل سیستم عصبی فرد در محیط کار دارد و در کوتاه مدت میتوانید نتیجه خوبی از آن بگیرید.